Mirastan Feragat Sözleşmesi

Mirastan feragat konusunda saklı paylı mirasçılarla ilgili bilgileri tekrar hatırlamamız gerekir. Bir kişinin saklı paylı mirasçıları: sağ kalan eşi, onun altsoyu yani çocukları ve torunları ve anne babasıdır. Mirasbırakanın yaptığı ölüme bağlı tasarruflarında saklı paylı mirasçıların saklı paylarına riayet etmesi gerekir. Aksi takdirde saklı paylı mirasçılar, bu somut örnekte Bay Ç tenkis davası açabilir veya tenkis savunmasında, tenkis def’inde bulunabilir.
Bay Mirasbırakan, saklı paylı mirasçısı çocuğu Bay Ç’yi mirastan feragate davet edebilir ve Bay Ç de mirastan feragat edebilir. Yani taraflar arasında bir mirastan feragat sözleşmesi yapılır. Mirastan feragat sözleşmesinin asıl önemi saklı paylı mirasçılarla yapıldığında ortaya çıkar. Zira mirasbırakan saklı paylı mirasçılarını ıskat sebepleri yoksa ancak böyle bir sözleşmeyle mirasından mahrum edebilir. Mirastan feragat sözleşmesi ile birlikte mirastan feragat eden saklı paylı mirasçılar artık bu mirastan hiçbir şekilde pay alamazlar ve saklı paylı mirasçı sıfatıyla tenkis davası açmak imkânları da kalmaz.
Bir kişi diğer mirasçılarıyla da yani saklı paylı olmayan mirasçılarıyla da bir mirastan feragat sözleşmesi yapabilir. Örneğin; kardeşleriyle, kardeş çocuklarıyla, yeğenleriyle, büyük anne ve büyük babalarıyla, amca, hala, dayı, teyzesiyle de mirastan feragat sözleşmesi yapabilir. Ama mirasbırakan saklı paylı olmayan mirasçılarını mirasından bir vasiyetname yaparak da mahrum bırakabilir. Ayrıca bir ıskat sebebi bulunması da gerekmez.
Yani mirastan feragat sözleşmesi çeşitli şekillerde karşımıza çıkabilir. Mirastan feragat sözleşmesi sıradan yasal mirasçılarla yapılabileceği gibi saklı paylı mirasçılarla da yapılabilir ve asıl etkisini de saklı paylı mirasçılarla yapıldığında ortaya koymaktadır.
Mirastan feragat sözleşmesi feragat edenin tüm miras hissesine ilişkin olabileceği gibi onun miras hissesinin bir kısmına da ilişkin olabilir. Yani mirasbırakanın diyelim ki, Ç1 ve Ç2 isminde iki çocuğu vardır. Tam miras payları 1/2, 1/2’dir. Örneğin Ç1 ile miras payının tamamı için mirastan feragat sözleşmesi yapılabileceği gibi onun miras payının bir kısmından feragat etmesi için de mirastan feragat sözleşmesi yapılabilir. Yani muris sen sadece bu terekeden 1/4 pay alacaksın diyebilir o da kabul edebilir.
Mirastan feragat sözleşmeleri ivazlı veya ivazsız olabilir. Bay M’nin Ç1 ve Ç2 ismimde iki çocuğu olduğunu düşünelim. İvazlı feragatte Ç1 bir mirastan feragat sözleşmesinin tarafı olmakta, mirastan feragat etmekte; Bay M de onun feragatini sağlamakta, onun feragatini kabul etmektedir Hatırlayalım; Bay Mirasbırakan, Bay M ölüme bağlı tasarrufta bulunmaktadır. Sağlararası kazandırma borcu da yine Bay M’nindir çünkü Ç1 der ki, ben bu mirastan feragat ediyorum ama bana şu taşınmazın mülkiyetinin nakli kaydıyla, bana şu kadar bin TL’nin ödenmesi kaydıyla feragat ediyorum. İvazlı feragatin en önemli özelliği ivazlı feragatin feragat edenin altsoyunu da etkilemesidir. Aksi kararlaştırılabilir fakat aksi kararlaştırılmadığı müddetçe feragat edenin altsoyu da mirasçı olmayacaktır. Yani bu örnekte Bay Ç1’den doğan bir torun T olduğunu varsayalım. Eğer bu bir ivazlı feragatse aksi kararlaştırılmadığı müddetçe halefiyet kuralı çerçevesinde Bay T de Bay M’ye mirasçı olamayacaktır. Hâlbuki bu feragat ivazsız bir feragatse Bay Ç1, mirasbırakandan önce ölmüş gibi addedileceği için Bay T Bay M’ye mirasçı olacaktır.
Medeni Kanunun “Mirastan feragat sözleşmesi” kenar başlıklı 528. maddesi diyor ki:
“Mirasbırakan, bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir.
Feragat eden, mirasçılık sıfatını kaybeder.
Bir karşılık sağlanarak, yani bir ivazlı feragat söz konusuysa, bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sözleşmede aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için de sonuç doğurur.”
Bu hükmün 3. fıkrasının mefhumu muhalifinden yani zıt anlamından yaptığımız çıkarım şudur: Bir karşılık sağlanmadan bir feragat yapılıyorsa o zaman bu ivazsız, karşılıksız feragat, feragat edenin altsoyunu etkilemeyecektir. Yine birtakım tartışmalar var siz tartışmaları kitaplardan okursunuz şu anda detayına girmek istemiyorum. Ancak, Medeni Kanunun bu hükmünün lafzına, amacına en uygun düşünce gerçekten de budur.