İkinci Zümrenin Mirasçılığı

Yukardaki şemada da görüldüğü üzere diyelim ki, mirasbırakanın vefatında geride kimler vardır? Baktığımız zaman, evet, Ç1 dünyaya gelmiştir ama mirasbırakanın vefatından önce ölmüştür. Evet, Ç2 dünyaya gelmiştir ama mirasbırakanın vefatından önce o da ölmüştür ve yavaş yavaş nereye çıkacağız? İkinci zümreye çıkacağız.

İkinci zümreye geçiyoruz. “Ana ve baba” kenar başlığını taşıyor. Medeni Kanun madde 496’ya göre: “Altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları, ana ve babasıdır. Bunlar eşit olarak mirasçıdırlar.”
TMK m. 496/f.2’ye göre “Mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.” Demek ki, zümre başları sağ olduğu müddetçe, onların altsoyları, yani mirasbırakanın kardeşleri, kardeş çocukları, onların da çocukları mirasbırakana mirasçı olamayacak. Ama zümre başları mirasbırakandan önce vefat ettilerse, o zaman onların yerlerini her derecede halefiyet kuralı çerçevesinde kendi alt soyları alacak.

Bu hükmün öngördüğü ihtimalleri şu örnekle somutlaştırabiliriz: Bay M öldü. Geride kalan anne ve babası var. Normal şartlar altında, mirasbırakandan çıkan hat adedi boyunca mirası paylaştırmaya başlıyoruz. Dikkat edecek olursanız, iki hat var orada: anne ve baba hattı. Bunlara 1/2 - 1/2 miras payı vereceğiz.

Peki, örneğin, anne mirasbırakandan önce vefat etmiş olsaydı ne yapacaktık? Kim mirasçı olacaktı tek başına?

Hiç tartışmasız bu örnekte kişinin babası tek başına mirasçı olacaktı.

TMK m.496/f.3’e göre “Bir tarafta hiç mirasçı bulunmadığı takdirde, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.” Yani örneği şöyle yaparsanız, murisin annesi A’yı ondan önce vefat ettirirseniz ve herhangi bir şekilde altsoyu da yoksa o zaman bu miras kime intikal edecek? Tamamen Bay M’nin babası olan Bay B’ye intikal edecek.

Peki, örneği şöyle değiştirelim arkadaşlar. Diyelim ki, K1 ve K2 var. Nasıl ilerleyeceğiz? Anne hattına 1/2 ayırmalıyız. Baba hattına 1/2 ayırmak zorundayız. Baba zaten sağ. O ne yapacak? 1/2 miras payını alacak. Peki, anneye düşmesi muhtemel 1/2 pay için Medeni Kanunun herhalde 496. maddesinin 2. fıkrasını okursunuz: “Mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.” Yani A’ya düşmesi muhtemel pay, 1/2 pay, onun altsoyu, K1’e ve yine onun bir diğer çocuğu olan K2’ye intikal edecek. Dolayısıyla 1/2 payı, 1/4 K1 mirasçıdır; 1/4 de K2 mirasçıdır diyerek dağıtacağız. Elbette kardeşler sağ olduğu müddetçe de örneğin yeğenler varsa, yeğenler mirasçı olamayacaklar.”

Gördüğünüz gibi zümre sisteminin mantığını bir kavrarsanız, gerisi kolay. Bir cümle söyleyerek bırakalım. Sınıftan çıktığınızda düşünün. Bir kişinin arkadaşlar, diyelim ki, nesi var? Torunu var. Torunu onun kaçıncı derecede kan hısımı? Bir kişinin diyelim ki, torunu var veya torun çocuğu var. Ne dersiniz? Bay M, dünyaya tabi mutlaka bir anne ve babadan geldi, değil mi? Bakıyoruz böyle, Bay M, çocuğu var. Çocuğundan sonra torunu dünyaya gelmiş. Torunundan sonra da torun çocuğu dünyaya gelmiş. Hepsi de mirasbırakandan önce vefat etmişler. Yani kim var? Torun çocuğu var. Kim var? Annesi var. Kim var? Babası var.

Bir kişinin anne ve babası, onun kaçıncı derecede kan hısmıdır? Birinci derecede kan hısmıdır. Ne yaparız biz kan hısımlığının derecelerini saptarken? Doğum çizgilerini sayarız, değil mi? Birinci derecede kan hısmıdır. Gelelim Ç, T, torun çocuğu TÇ. TÇ murisin kaçıncı derecede kan hısımı? Beraber sayalım arkadaşlar, doğumları: bir, iki, üç. 3. derecede kan hısımı. Demek ki bir kişinin anne ve babası, onun birinci derecede kan hısımı. Torun çocuğu, üçüncü derecede kan hısımı.

Peki, bu kişinin mirasçısı kim olacak? Anne ve babası mı? Yoksa torun çocuğu mu? Torun çocuğu. Neden? Torun çocuğu nereye dâhil? Birinci zümreye dâhil. Birinci zümrede mirasçı olduğu müddetçe, ikinci zümre ne yapamayacak? Mirasçı olamayacak. Adil mi? Mantıklı mı? Makul mü? Doğru mu? Siz kanun koyucu olsanız, kanunu yeniden yazmak imkânına sahip olsanız, ne yazarsınız? Teneffüste lütfen düşünün. Sonra dilerseniz düşüncenizi gelip benimle paylaşırsınız.